Günümüzün parça işleme kalitesi için bir 5 eksenli işleme tezgahına sahip olmak oldukça önemli ki bunu daha önceki yazılarımızda zaten dile getirmiştik ama bir gerçek daha var ki sadece 5 eksenli bir tezgaha sahip olmak sizi istediğiniz kalitede ürünler çıkartacağınız anlamına gelmemeli…

İmalat atölyeleri için en hassas parçalar genellikle havacılık ve uzay sanayisi sektörlerinden gelmekte ve bu alanda bir imalat için bir çok bileşen bir araya gelmekte, bunlar; 5 eksen cnc takım tezgahı, malzemeye göre en uygun kesici takımlar, kesme sıvıları, güçlü çeneleri olan kompakt 5 eksen mengene, hızlı parça sök tak yapabilmek için zero point mengene tablası ve olmazsa olmaz yetkin bir cnc işleme operatörü…

Cnc işleme sektörü için hazırladığımı bu makalede kesme sıvısı olarak bilinen ama imalathanelerde bor yağı, soğutma sıvısı, metal işleme sıvısı gibi bir çok isimle adlandırılmaktadır. Acemi operatörler tarafından pek önemsenmesede kesme sıvıları, işleme tezgahları ve parça kalitesi için son derece önemlidir ve bu yazımızda detaylı bir şekilde kesme sıvılarının önemini size aktaracağız.

Yazımıza geçmeden önce kesme sıvısı kullanımı ile ne gibi faydalar elde edeceğiz bir göz atalım…

• Makine arızası, temizlik gibi makine durmasına neden olan durumlarda azalma
• Yüzey kalitesi ve üretim miktarında artış
• Parça işlemesi sonrasında atık bertarafında kazanç
• Çevre kirliliği ve sürdürülebilir üretim konusunda duyarlılık
• Çalışan sağlı ve koşullarına verilen değer artışı

Faydaları da öğrendiğimize göre metal işleme sıvılarına giriş yapmaya başlayabiliriz. Metal işleme sıvıları ister cnc tezgah ister manuel tezgah olsun, bir metal işleme operasyonunda en önemli bileşenlerden birisidir. Kullanımı olarak su ile karıştırıldığında emülsiyon adını alan bu sıvıların hazırlanması sırasında dikkat edilmesi gereken noktalar olduğu gibi emülsiyon sonrası ve günlük yapılması gereken aktiviteler gibi bir kaç önemli noktaya sahiptir.

Yukarıda metal işleme sıvıları ile neler kazanıyoruz bunu gördük şimdi ise asıl olarak metal işleme sıvıları neler yapıyor bunu öğrenelim;

• Bir parça işlemi sırasında ortaya çıkan ısı, kesici takım için bir takımlara sorun olmakta ve metal işleme sıvısı sayesinde soğutma sağlanarak hem kesici takım ömrü hem de iyi bir yüzey kalitesi sağlanmaktadır.
• İşleme sırasındaki sürtünmeyi azaltır
• Kesme sıvılarının iyi yıkayıcı özellikleri sayesinde takım tezgahı içerisinde kalan tortu gibi kalıntıların temizlenmesini sağlar
• Parça işlemi sırasında ortaya çıkan duman ve sis gibi durumları engeller
• Oluşabilecek patlama ve yanma risklerini ortadan kaldırdığı için güvenli bir çalışma ortamı sağlar

Metal işleme sıvılarının faydalarını öğrendiğimize göre ne tür bir sıvı seçmeliyiz ve sıvı emülsiyon karışımı nasıl olmalı bunlara göz atalım…

Piyasada mevcut olan metal işleme sıvıları markadan markaya değişiklik göstersede genel olarak bitkisel, mineral, sentetik, yarı sentetik gibi türlerde üretilmektedir. İşletmemizde yer alan tezgahımız için hangi tür metal işleme sıvısını seçmek için bazı kriterler bulunmaktadır, bu kriterler; prosesin çeşidi, takım tezgahı bilgileri, suyun kalitesi, işlenecek parçanın malzemesi, çalışma koşulları, basınç gibi kriterlerdir…

Tek başınıza bu kriterler ile boğuşmak istemiyorsanız, kesme sıvılarını satan firmaların satış temsilcileri sizlere bu konuda en iyi yardımcı sunacaklardır…

Metal işleme sıvılarında bir diğer önemli konu olan emülsiyondur. Bu emülsiyonların hazırlanması için oldukça dikkatli olmak gerekir, emülsiyonu hazırlamadan önce mutlaka tezgah içi temizlik ve tank temizliği yapılmalıdır. Tezgahın içerisinde ulaşılamayan yerlerde mantar ve bakteri oluşumunu önlemek için özel kimyasallar ile güzel bir temizlik yapılması önemlidir.

Emülsiyonu hazırlarken %95 oran gibi çok büyük bir oranı su ile doldururuz ve kalan %5’lik kısım ise metal işleme sıvısıdır. Bu oran gösteriyorki kullanacağımız suyun kalitesi son derece önemli olmakta. Yine bilmemiz gereken konulardan yumuşak su köpürme yaparken sert su emülsiyonda kesilme yapacaktır. Emülsiyonu hazırlayacağımız suda yine bakteri, mantar gibi parazitlerin olmamasına özen göstermeliyiz. Eğer kullanacağımız su bu özellikleri taşımıyorsa gerekli arıtma işlemlerini yapmalıyız yada lazım olacak suyu bir şekilde temin etmeliyiz. Su için direk şu şu özellikler gibi bir tabloyu satın alacağınız metal işleme sıvısının kataloglarından bulabilirsiniz.

Emülsiyon işlemi her ne kadar kolay görünsede doğru bir şekilde ayarlanmaz ise kesme sıvısından tam verim alınamaz. Bu yüzden daha pratik ve ölçüleri tam tutturabilmek için dozaj ünitesi kullanımını önermekteyiz. Ama elinizde bir dozaj ünitesi yok ise o zaman karışımı dışarda hazırlamanız gerekmektedir. Burada da önce su sonra işleme sıvısını koymak lazım, aksi halde tam verimli olmayacaktır. Ek olarakta tezgaha emülsiyon takviyesi yapılacaksa yine emülsiyon şeklinde hazırlanıp öyle takviye yapılmalıdır.

Manuel emülsiyon hazırlıyorsanız yaptığınız karışımın değerini ölçmek için refraktometre kullanmanız gerekmektedir. Kullanacağınız metal işleme sıvısının üzerinde refraktometre çarpanı bulunmaktadır ve yapmış olduğunuz ölçümde okuduğunuz değeri bu verilen çarpan ile çarptığınızda elde edeceğiniz sonuç sizin konsantrasyonunuz olacaktır.

Hazırladığınız karışımlarda emülsiyon konsantrasyonu düşük olursa parçalarda ve takım tezgahında paslanma gibi problemler ortaya çıkar, takım ömründe azalma olur, yüzey kalitesi istenildiği gibi tutturulamaz, ayrıca ph değerinin düşük olması nedeniyle bakteri üremesine karşı koruyuculuk azalır ve yıkama, yağlamada yetersizlik söz konusu olur.

Tam tersi bir durumda yani emülsiyon konsantrasyonu yüksek olursa bu sefer de iş parçası ve tezgah yüzeyinde yapışkan durumlar meydana gelir. Yine istenmeyen bir durum olarak duman oluşumu gözlenebilir ve operatör için sorun teşkil eder. Bir başka sorun ise gereğinden fazla metal işleme sıvısı kullanıldığında işletmeye maliyet olarak yansıması olur.

Emülsiyon ph değeri için ph kağıtlarını kullanabilirsiniz, ek olarak korozyon ve bakteri testleri ile de elde ettiğiniz test sonuçlarını kaydederek metal işleme sıvısı üreticisinin verdiği değerler arasında kalmaya özen gösterebilirsiniz.

Hazırlamış olduğunuz emülsiyondan maksimum verim elde edebilmek için şu uyarılarımıza dikkat göstermeniz tavsiye edilir;

• Yeni bir karışım hazırlamadan önce sistem temizliğini gerektiği gibi yapınız
• Emülsiyonda ilk olarak su daha sonra kesme sıvısı konulmalı, oranlar için dozay ünitesi ve refraktometre kullanmayı ihmal etmeyiniz
• Tezgaha emülsiyon ilavesi olacak ise yine emülsiyon olarak ilave ediniz
• Emülsiyonun önerilen konsantrasyon değerlerinde olmasına dikkat ediniz
• Her vardiya değişiminde refraktometre ile ölçüm alıp, kaydediniz
• Emülsiyon tankında önerilen seviyenin altına geçmeyiniz, %70 doluluk oranını koruyunuz
• Emülsiyon deposunun ömrünü uzatmak için sızan yağları sıyırıcı ile temizleyiniz
• Uzun süre kullanılmayacak tezgahlar için emülsiyon tankı günde 2 saat devir daim edilmeli
• Tezgah kızak yağı haznelerini en geç 6 ayda bir doğru temizleyici ile temizleyiniz
• Tezgah hidrolik ünite haznesini en geç yılda bir temizleyiniz ve hidrolik yağları değiştiriniz

Vermiş olduğumuz talimatlara rağmen yine de korozyon, köpürme ve cilt problemleri gibi durumlar oluyorsa metal işleme sıvılarının uyarılar bölümünde yazanları uygulayınız.

Takım tezgahları için metal işleme sıvılarının önemini bu yazımızla anlatmaya çalıştık, sahip olduğunuz tezgah için en yüksek seviyede parça işlemek için HWR marka 5 eksen mengene sistemlerini ve HWR zero point mengene tablası sistemlerini kullanmayı ihmal etmeyiniz.

Bir sonraki bilgilendirici makalede görüşmek dileğiyle…